Από το Θείον Δράμα
«Τι εστίν αλήθεια;»
Του Μακαριστού Μητροπολίτου Χίου Ψαρών και Oινουσσών Χρυσοστόμου Γιαλούρη
Ερώτημα πελώριον. Το θέτει η ανθρωπότης, διά στόματος του Πιλάτου, σε μία στιγμή κρίσιμη της Δίκης του Ιησού. Χωρίς όμως να αναμείνη την απάντησιν ο ανάξιος ηγεμών, διακόπτει την ανάκρισι και φεύγει…
Η έρευνα της αληθείας απετέλεσε, από καταβολής κόσμου, πόθον βαθύν της ψυχής, η οποία «φύσει του ειδέναι ορέγεται». Μέσα στους δαιδαλώδεις λαβυρίνθους της μυθολογίας, των φιλοσοφικών αναζητήσεων και θρησκευτικών δοξασιών, μόνον ψήγματα χρυσού ανευρίσκομεν. Κανείς δεν κατόρθωσε να απαντήση με αυθεντίαν. Όμως, στο ερώτημα του ανθρώπου ας ακουσθή, τουλάχιστον τώρα, η απάντησις του Θεανθρώπου. Ας σιωπήσουν όλες οι φωνές της γης, για να ενωτισθούμε τί ο Απεσταλμένος του Ουρανού έχει να μας πει: «Εγώ ειμί η Αλήθεια»! Η πλήρης διατύπωσις είναι: «Εγώ ειμί η Οδός και η Αλήθεια και η Ζωή». Τρεις έννοιες που αλληλοσυμπληρώνονται. Είναι η φιλοσοφία της Βηθλεέμ και του Γολγοθά. Δεν πρόκειται περί αφηρημένης εννοίας. Είναι συγκεκριμένη πραγματικότης, η ουσία, η πηγή της αληθείας. Είναι η ίδια η Αλήθεια: «Η σαρκωμένη Αλήθεια». Εκείνος την εδίδαξεν. Από αυτήν την ισχυρήν προσωπικότητα εξεπορεύθη η άφτασθη χριστιανική διδασκαλία, η μοναδική και απόλυτη, η Αλήθεια. Είναι αυτή της αιωνιότητος η φωνή. Ο Λόγος του Θεού αντήχησε με κύρος αιώνιο προ 20 αιώνων και έθελξε τις ακοές των ανθρώπων. Με απλότητα, αξιωματικά και επιβλητικά, «εδίδαξε τα καινά κοινώς και τα κοινά καινώς». Πρωτάκουστα και ανεπανάληπτα. Ακόμη και αυτοί οι εχθροί Του ωμολόγησαν: «Ουδέποτε ούτως ελάλησεν άνθρωπος, ως ούτος ο άνθρωπος». Και είναι η ολοκληρωμένη αλήθεια. Όχι θρύψαλα ή ψήγματα χρυσού, όπως συμβαίνει στους φιλοσόφους με τον «σπερματικόν λόγον».
Ο Χριστός είπε την τελευταίαν λέξιν, είναι ο τελευταίος λόγος της Θρησκείας η αποκάλυψί της. Με αυτήν ανέλαβε την πνευματική κατάκτησι της ανθρωπότητος. Εδίδαξεν, αλλά και εφήρμωσε πρώτος τα διδαχθέντα και μάλιστα τα επεσφράγισε με την Θυσία της ζωής Του. Είναι η σώζουσα Αλήθεια. Ικανοποιεί τα αιτήματα της ψυχής και τις βαθύτερες νοσταλγίες της. Είναι η τεραστία, η φωτεινή πραγματικότης που έφερε στην γη μας Αυτός, ο μεγαλύτερος Επισκέπτης της, ο Κύριος Ιησούς. Δίνει λύσι στα προβλήματα της ζωής με την αθάνατη Τριλογία «Πίστις, Ελπίς, Αγάπη». Γι’ αυτό ανταποκρίνεται στις τρεις ψυχικές λειτουργίες του ανθρώπου (λογική, συναίσθημα, βούλησις), για τον οποίον αποτελεί πραγματικά την «Οδόν και την Αλήθειαν και την Ζωήν».
Ικανοποιεί πρώτον την λογικήν σαν φως που διαλύει τα σκότη της αγνοίας και υποδεικνύει τον αληθινόν μας προορισμό. Την καρδιά, έπειτα, (το συναίσθημα).
Το πρόβλημα του πόνου βρίσκει την ορθή του λύση μόνον στην Θρησκεία του Χριστού που μας συμφιλιώνει με αυτόν, ώστε να αποβαίνη και δημιουργικός, προσφέροντας την χαρά, γνησία και αναφαίρετη. Αλλά και την βούλησι επηρεάζει ευεργετικά. Δεν είναι η Θρησκεία Του άγονος μυστικισμός. Διαμορφώνει τον χαρακτήρα, προσωπικότητες ολοκληρωμένες. Όχι μόνο διότι παρέχει το υπερβατικό κύρος που κάμπτει την συνείδησι («κατηγορική προστακτική» θα το έλεγεν ο Κάντιος), αλλά επί πλέον μεταβιβάζει και δυνάμεις μυστηριώδεις, με την χάρι Του σαν ένεσις δραστηριότητος, με δραστικότητα πρωτοφανή, ώστε να γίνωνται πράξις τα πιστευόμενα. (Γι’ αυτό Ηθική χωρίς Θρησκείαν αποτελεί ουτοπία). Θρησκεία προσγειωμένη, με πρακτικήν αξία τεραστία. Προσφέρη προ παντός την Σωτηρία, δηλαδή ευτυχίαν αληθινή. Καταπαύει το αίσθημα ενοχής, γαληνεύει την συνείδησι δίνει το αίσθημα της ασφαλείας και σώζει. Όλα αυτά μέσα στην κιβωτό της Εκκλησίας Του, με μία λυτρωτική επαφή με τον Σωτήρα, ευσέβεια μυστηριακή. Δημιουργεί μίαν αναμορφωτική κοσμογονίαν, αποβαίνει ζωτικός χώρος του πολιτισμού. Εξημερώνει αγρίους, διδάσκει την τέχνη της ζωής και εμπνέει την γνησίαν αγάπη. Είναι ο καλός Σαμαρείτης της ανθρωπότητος. Πάντοτε επίκαιρη –υπεράνω του χρόνου– και στην διαστημική εποχή μας. Θα δώση ό,τι ακριβώς της χρειάζεται. Διέξοδο στο αδιέξοδο. Ιδού το μεγαλείον της σωζούσης Αληθείας! Κακοποιούν την Αλήθεια και ασεβούν έναντι Αυτού του Χριστού, της σαρκωμένης Αληθείας, όσοι μεταχειρίζονται το ψεύδος και την συκοφαντία· την πολεμούν, πάντως, «προς κέντρα λακτίζοντες» ή παραχαράσσουν το γνήσιο και υπέροχο πνεύμα του Χριστιανισμού, γεμάτο φως, με θρησκευτικό φανατισμό και τυπολατρεία και όσοι προσέρχονται άνανδρα σε συμβιβασμούς και λιποτακτούν σε ζητήματα συνειδήσεως. Βαρύτερη όμως η ενοχή τών «την αλήθειαν εν αδικία κατεχόντων». Ξανασταυρώνουν τον Θεό της αληθείας. Ο «φόνος του Θεού» ισοδυναμεί με αυτοκτονία του ιδίου του ανθρώπου.
Αλήθεια λοιπόν είναι ο Χριστός, η σαρκωμένη και σώζουσα Αλήθεια. Ευτυχείς όσοι στρέφουν την ψυχή των στο φως Του και ζουν με συνέπεια την αλήθειά Του. Έχουν δείκτην αλάθητο στην πορεία των και ασφαλή την βάσι της ευτυχίας. Ας το συνειδητοποιήσωμεν επί τέλους: Πρέπει ο κόσμος να ζήση την Αλήθεια, δηλαδή τον Χριστόν. Σε αυτό έγκειται η λύσις του δράματος του συγχρόνου ανθρώπου.
+O Xίου Xρυσόστομος
(Tο κείμενον ανέσυρε από το αρχείο του ο ανηψιός του αοιδίμου Αρχιερέως θεολόγος-συγγραφέας Μανώλης Μελινός διευθυντής της Bιβλιοθήκης της Iεράς Συνόδου)